Ο ΣΩΚΤΡΑΤΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΗΚΕ ΓΙΑΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕ ΣΕ ΕΝΑΝ ΘΕΟ...Ο ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΣ ΕΝΟΧΛΟΥΣΕ ΠΟΛΥ...ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΗΤΑΝ ΝΑ ΚΑΤΑΔΙΚΣΤΕΙ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ...Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου στρατεύτηκε τρεις φορές, πολεμώντας με αυταπάρνηση. Αφού εγκατέλειψε νωρίς την τέχνη του πατέρα του, ως λιθοξόος στράφηκε στη φιλοσοφική αναζήτηση, έχοντας κάποιο μικρό εισόδημα, που του επέτρεπε να ζει λιτοδίαιτα.Ο Σωκράτης είχε πάρα πολύ δραστήριο πνεύμα και προσπαθούσε να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους το οποίο και εξελάμβανε σαν ειδική εντολή που του δόθηκε από τον Θεό. Λέει ο Ξενοφώντας «Αυτός αεί περί των ανθρωπείων διελέγετο , σκοπών , τι καλόν , τι αισχρόν , τι ευσεβές , τι ασεβές , τι δίκαιον , τι άδικον , τι σωφροσύνη , τι μανία , τι ανδρεία , τι δειλία , τι πόλις , τι πολιτικός , τι αρχή ανθρώπων , τι αρχικός ανθρώπων» (Απομν. Α’ α , 16).
Χωρίς να αμείβεται χρηματικά, διδάσκει την αυτογνωσία, πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος πρέπει να προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό του, εφόσον χρησιμοποιεί το λογικό του. Αναζητεί να βρει την αντικειμενική αλήθεια για να ανακαλύψει πίσω από τα ήθη, που κυριαρχούν στην εποχή του, την ηθικότητα, πίσω από το δίκαιο, που ισχύει, τη δικαιοσύνη και πίσω από τους διάφορους Θεούς, τη θεότητα (στοιχείο μονοθεϊσμού). Έτσι ανοίγει το δρόμο για να θεμελιωθεί αργότερα η ηθική ως επιστήμη με κορυφαίους εκφραστές τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, που μας οδηγούν στο τρίτο στάδιο της αρχαίας φιλοσοφίας, την ηθική φιλοσοφία.
Ωστόσο ο Σωκράτης κατηγορήθηκε για ασέβεια, ότι είναι άθεος και διαφθείρει τους νέους. Κατά την απολογία του στο δικαστήριο – 399 π. χ. – έμεινε συνεπής στην ιδεολογία του, λέγοντας ότι δεν καταδικάστηκε, επειδή είναι άπειρος στη ρητορική, αλλά από ηθική επιλογή. Ο ηρωικός του θάνατος, αν και σε προχωρημένη ηλικία, συνεχίζει να διδάσκει τα ανώτερα ιδανικά του, όπως είναι η δικαιοσύνη, η θεόπνευστη ποίηση, η γενναιότητα και η εξυπνάδα που χαρακτηρίζει το λογικό άνθρωπο.
